Homenaxe Rosalía de Castro (183 aniversario do seu nacemento)
O xoves 20 de febreiro celebrouse un acto de homenaxe á nosa veciña máis insigne, Rosalía de Castro. A asociación de veciños do Ensanche (Raigame) organiza os diferentes actos de conmemoración do 183 aniversario do seu nacemento. Atendendo á súa invitación, os centros escolares do barrio: Quiroga Palacios e San José de Cluny participaron nun recital de poesía. O noso centro estivo representado por un grupo de alumnos voluntarios da Biblioteca que puxeron voz a unha escolma de poemas da obra Cantares Gallegos.
Rosalía de Castro
20/02/2020 Praza de Vigo 12:00 h
Escolma poemas Cantares Gallegos
- I -
«Has de cantar,
meniña gaiteira,
has de cantar,
que me morro de pena.
Canta, meniña,
na veira da fonte;
canta, dareiche
boliños do pote.
Canta, meniña,
con brando compás,
dareiche unha proia
da pedra do lar.
Papiñas con
leite
tamén che darei;
sopiñas con viño,
torrexas con mel.
Patacas asadas
con sal e vinagre,
que saben a noces,
¡que ricas que saben!
¡Que feira,
rapaza,
si cantas faremos...!
Festiña por fóra,
festiña por dentro.
Canta si queres,
rapaza do demo;
canta si queres,
dareiche un mantelo.
Canta si queres,
na lengua que eu falo;
dareiche un mantelo,
dareiche un refaixo.
Co son da
gaitiña,
co son da pandeira,
che pido que cantes,
rapaza morena.
Co son da
gaitiña,
co son do tambor,
che pido que cantes,
meniña, por Dios».
- IV -
Cantarte hei,
Galicia,
teus dulces cantares,
que así mo pediron
na veira do mare.
Cantarte hei,
Galicia,
na lengua gallega,
consolo dos males,
alivio das penas.
Mimosa, soave,
sentida, queixosa;
encanta si ríe,
conmove si chora.
Cal ela,
ningunha
tan doce que cante
soidades amargas,
sospiros amantes,
misterios da
tarde,
murmuxos da noite:
Cantarte hei, Galicia,
na beira das fontes.
Que así mo
pediron,
que así mo mandaron,
que cante e que cante
na lengua que eu falo.
Que así mo
mandaron,
que así mo dixeron...
Xa canto, meniñas.
Coidá que comenzo.
Con dulce
alegría,
con brando compás,
ó pé das ondiñas
que veñen e van.
Dios santo
premita
que aquestes cantares
de alivio vos sirvan
nos vosos pesares;
de amabre
consolo,
de soave contento,
cal fartan de dichas
compridos deseios.
De noite, de
día,
na aurora, na sera,
oirésme cantando
por montes e veigas.
Quen queira me
chame,
quen queira me obriga:
Cantar, cantareille
de noite e de día,
por darlle
contento,
por darlle consolo,
trocando en sonrisas
queixiñas e choros.
Buscaime,
rapazas,
velliñas, mociños,
buscaime antre os robres,
buscaime antre os millos,
nas portas dos
ricos,
nas portas dos probes,
que aquestes cantares
a todos responden.
A todos, que á
Virxen
axuda pedín,
porque vos console
no voso sufrir,
nos vosos
tormentos,
nos vosos pesares.
Coidá que comenso...
Meniñas, ¡Dios diante!
-2-
Nasín cando as prantas nasen,
no mes das froles nasín,
nunha alborada mainiña,
nunha alborada de abril.
Por eso me chaman Rosa,
mais a do triste sorrir,
con espiñas para todos,
sin ningunha para ti.
Desque te quixen, ingrato,
todo acabou para min,
que eras ti para min todo,
miña groria e meu vivir.
¿De que, pois, te queixas, Mauro?
¿De que, pois, te queixas, di,
cando sabes que morrera
por te contemplar felís?
Duro cravo me encravaches
con ese teu maldesir,
con ese teu pedir tolo
que non sei que quer de min,
pois dinche canto dar puden
avariciosa de ti.
O meu corasón
che mando
cunha chave para
o abrir,
nin eu teño máis
que darche,
nin ti máis que
me pedir
-6-I
¡Canta xente..., canta xente
por campiñas e por veigas!
¡Canta polo mar abaixo
ven camiño da ribeira!
¡Que lanchas tan ben portadas
con aparellos de festa!
¡Que botes tan feituquiños
con tan feituquiñas velas!
Todos cargadiños veñen
de xentiña forasteira,
e de rapazas bonitas
cura de tódalas penas.
¡Cantos dengues encarnados!
¡Cantas sintas amarelas!
¡Cantas cofias pranchadiñas
dende lonxe relumbrean,
cal si fosen neve pura,
cal froles da primaveira!
¡Canta maxesa nos homes!
¡Canta brancura nas nenas!
I eles semellan gallardos
pinos que os montes ourean,
i elas cogolliños novos
co orballo da mañán fresca….
-10-
«Quíxente tanto,
meniña,
tívenche tan grande amor,
que para min eras lúa,
branca aurora e craro sol;
augua limpa en fresca fonte,
rosa do xardín de Dios,
alentiño do meu peito,
vida do meu corazón».
Así che falín un día
camiñiño de San Lois,
todo oprimido de angustia,
todo ardente de pasión,
mentras que ti me escoitabas
depinicando unha frol,
porque eu non vise os teus ollos
que refrexaban traiciós.
Dempois que si me dixeches,
en proba de teu amor
décheme un caraveliño
que gardín no corazón.
¡Negro caravel maldito,
que me fireu de dolor!
Mais a pasar polo río,
¡o caravel afondou!...
Tan bo camiño ti leves
como o caravel levou.
-12- I
Vinte unha crara noite,
noitiña de San Xoán,
poñendo as frescas herbas
na fonte a serenar.
E tan bonita estabas
cal rosa no rosal
que de orballiño fresco
toda cuberta está.
Por eso, namorado,
con manso suspirar
os meus amantes brazos
boteiche polo van,
e ti con dulces ollos
e máis dulce falar,
meiguiña, me emboucastes
en prácido solás.
As estrelliñas todas
que aló no espazo están,
sorrindo nos miraban
con soave craridá.
E foron, ¡ai!, testigos
daquel teu suspirar
que ó meu correspondía
con amoriño igual.
Pero dempois con outros
máis majos e galáns
(mais non que máis te queiran,
que haber, non haberá),
tamén, tamén, meniña,
soupeches praticar
á sombra dos salgueiros,
cabo do romeiral.
Por eso eu che cantaba
en triste soledá,
cando, ¡ai de min!, te vía
con eles parolar:
«Coida, miña meniña,
das práticas que dás,
que donde moitos cospen,
lama fan».
La gaita gallega
Ventura Ruiz Aguilera
A mi querido amigo D. Manuel Murguía.
- I -
Cuando la gaita
gallega
el pobre gaitero toca,
no sé lo que me sucede
que el llanto a mis ojos brota.
Ver me figuro a Galicia
bella, pensativa y sola,
como amada sin su amado,
como reina sin corona.
Y aunque alegre danza entone
y dance la turba loca,
la voz del grave instrumento
suéname tan melancólica;
a mi alma revela tantas
desdichas, penas tan hondas,
que no sé deciros
si canta o si llora.
-31-
Cando a luniña aparece
i o sol nos mares se esconde,
todo é silencio nos campos,
todo na ribeira dorme.
Quedan as veigas sin xente,
sin ovelliñas os montes,
a fonte sin rosas vivas,
os árbores sin cantores.
Medroso o vento que pasa
os pinos xigantes move,
i á voz que levanta triste,
outra máis triste responde.
Son as campanas que tocan,
que tocan en sons de morte,
i ó corazón din: N'olvides
ós que para sempre dormen.
¡Que triste!
¡Que hora tan triste
aquela en que o sol se esconde,
en que as estrelliñas pálidas
tímidamente relosen!
Aló as montañas confusas
de espesas niebras se croben,
i a casa branca en que el vive
en sombra espesa se envolve.
En vano miro e máis miro,
que os velos da negra noite
entre ela i os meus olliños
traidoramente se poñen.
¿Que fas ti mentras, meu ben?
Dime donde estás, en donde,
que te aspero e nunca chegas,
que te chamo e non respondes
¿Morreches, meu queridiño?
¿O mar sin fondo tragoute?
¿Leváronte as ondas feras
ou te perdeches nos montes?
Vou perguntando ós airiños,
vou perguntando ós pastores,
ás verdes ondas pergunto
e ninguén ¡ai! me responde.
Os aires mudiños pasan,
os pastoriños non me oien,
i as xordas ondas fervendo
contra os penedos se rompen.
Mais ti non
morreche, ingrato,
nin te perdeches nos montes;
ti quisais mentras que eu peno,
dos meus pesares te goces.
¡Coitada de min! ¡Coitada!
Que este meu peitiño nobre
foi para ti deble xunco
que ó menor vento se torce.
¡I en recompensa ti olvídasme!
Dasme fel, e dasme a morte...
¡Que este é o pago, desdichada,
que á que ben quer dan os homes!
Mais ¡que importa! ben te quixen...
Querreite sempre... Así cómpre
a quen con grande firmesa,
vidiña i alma entregouche.
Ahí tes o meu
corazón,
si o queres
matar ben podes,
pero como estás
ti dentro,
tamén si ti o
matas, morres.
-35-
Eu cantar, cantar, cantei,
a grasia non era
moita,
que nunca (delo
me pesa)
fun eu meniña
grasiosa.
Cantei como mal sabía
dándolle reviravoltas,
cal fan aqués que non saben
direitamente unha cousa.
Pero dempois paseniño,
i un pouco máis alto agora,
fun botando as miñas cántigas
como quen non quer a cousa.
Eu ben quixera, é verdade,
que máis boniteiras foran;
eu ben quixera que nelas
bailase o sol cas palomas,
as brandas augas ca luz
i os aires mainos cas rosas;
que nelas craras se visen
a espuma das verdes ondas,
do ceu as brancas estrelas,
da terra as prantas hermosas,
as niebras de cor sombriso
que aló nas montañas rolan,
os berros do triste moucho,
as campaniñas que dobran,
a primadera que ríe
i os paxariños que voan.
Canta que te canta, mentras
os corazóns tristes choran.
Esto e inda máis, eu quixera
desir con lengua grasiosa;
mais donde a grasia me falta
o sentimiento me sobra,
anque este tampouco abasta
para espricar certas cousas,
que a veces por fora un canta
mentras que por dentro un chora.
Non me espriquei cal quixera
